W dniu 25 września 2019 r. wzięłam udział w Konferencji organizowanej przez Szkołę Prawa Procesowego Ad Exemplum w Warszawie na temat nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego, która wchodzi w życie w dniu 7 listopada 2019 r.
W Konferencji wzięli udział Sędzia Paweł Mroczkowski (jeden z autorów nowelizacji), dr Marcin Dziurda (członek Biura Studiów i Analiz Sądu Najwyższego), radca PGRP Marek Miller (Wiceprezes Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej) oraz organizatorka Konferencji adw. Agata Rewerska. Na Konferencji szczegółowej analizie poddano zmiany Kodeksu postępowania cywilnego wprowadzone Ustawą z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2019, poz. 1469), a obowiązujące w znacznej części od 7 listopada 2019 r. Nowelizacja wprowadza wiele zmian w Kodeksie postępowania cywilnego. Ja jednak chciałabym zwrócić szczególną uwagę tylko na niektóre z nich.
W celu przygotowania rozprawy przewodniczący będzie mógł wyznaczyć posiedzenie przygotowawcze, na którym sporządzany będzie plan rozprawy. Obecność na posiedzeniu przygotowawczym powoda będzie obowiązkowa. W przypadku nieusprawiedliwionej nieobecności powoda na posiedzeniu przygotowawczym sąd umorzy postępowanie. Wszelkie pisma przygotowawcze strony będą mogły składać tylko na zarządzenie sędziego. Wprowadzone zmiany mają na celu koncentrację materiału dowodowego.
Istotnym novum jest treść art. 2262 k.p.c., który wprowadza sankcje za nadużycie prawa procesowego przez strony. Jeżeli sąd uzna, że któraś ze stron dopuściła się wskazanego nadużycia w orzeczeniu kończącym postępowanie może taką stronę skazać na grzywnę (do 3000 zł), niezależnie od wyniku sprawy obciążyć stronę kosztami procesu. Na wniosek strony przeciwnej sąd przyzna podwyższone koszty procesu od strony nadużywającej, bądź podwyższy stopę odsetek
w zależności od żądania.
Istotne zapisy zostały zawarte w art. 1911 k.p.c., który przewiduje, że w przypadku, gdy z treści pozwu lub załączników wynika oczywista bezzasadność powództwa sąd może oddalić powództwo na posiedzeniu niejawnym. Przepis ten wzbudził wiele kontrowersji, ponieważ uczestnicy Konferencji obawiają się, że może być przez sądy nadużywany. Co istotne nowela wprowadza odrębne postępowanie w sprawach gospodarczych. Zaostrzony zostaje rygor w zakresie składania wniosków dowodowych. Co do zasady wszystkie dowody należy ująć w pozwie oraz w odpowiedzi na pozew. Wymogiem formalnym będzie wskazanie przez powoda w pozwie adresu poczty elektronicznej, bądź oświadczenia, że nie posiada takiego adresu. W toku postępowania w sprawach gospodarczych powództwo wzajemne będzie niedopuszczalne, a możliwość zgłaszania zarzutu potrącenia została znacznie ograniczona.
Idea, która przyświecała autorom nowelizacji z pewnością była słuszna, bowiem głównym celem było przyspieszenie postępowań. Jednak z praktycznego punktu widzenia obawiam się, że wprowadzone zmiany w żaden sposób nie przyspieszą postępowania. Ubolewam, że w toku prac nad projektem nie brali udziału zawodowi pełnomocnicy, czyli adwokacki i radcy prawni, z związku z czym nowela została przygotowana tylko przez sędziów. Każda zmiana prawa, aby służyła uczestnikom procesu wymaga konsultacji.