Chyba wszyscy z nas pod pojęciem „pełnoletniego” rozumieją osobę, która ukończyła 18. rok życia, może głosować w wyborach, spożywać alkohol, prowadzić samochód, a także – odpowiadać przed organami prawa, jeśli dopuści się do popełnienia zabronionego czynu. Co jednak mamy na myśli, mówiąc o „małoletnich”, „nieletnich” i „młodocianych”? Pojęcia te wbrew pozorom nie są synonimami. Jak w ich przypadkach wygląda kwestia kary za popełnienie przestępstwa?
Kary w przypadku małoletnich
Jeśli osoba, która dopuściła się czynu karalnego, ma poniżej 18 lat, często określana jest jako małoletnia. Jest to po prostu przeciwieństwo osoby pełnoletniej. W prawie cywilnym małoletni, którzy ukończyli 13. roku życia, zyskują ograniczoną zdolność do czynów prawnych – na przykład zawierania niektórych umów. Po ukończeniu 13 lat odpowiadają też za wyrządzone przez siebie szkody. Pomiędzy 17. a 18 rokiem życia sąd – zamiast kary – może wobec małoletnich zastosować odpowiednie środki wychowawcze.
Kary w przypadku nieletnich
Jeśli w momencie popełnienia czynu zabronionego jego sprawca nie miał jeszcze ukończonego 17. roku życia, określa się go jako nieletniego. Siedemnastolatek zwykle nie odpowiada za popełnione przestępstwo, a w miejsce kary stosowane są różne, nakierowane na resocjalizację środki wychowawcze: nadzór kuratora, umieszczenie w ośrodku szkolno-wychowawczym itp. Istnieje jednak kilka przypadków, w których nawet piętnastolatek może być sądzony zgodnie z Kodeksem karnym. To między innymi zabójstwo, spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, zamach na życie Prezydenta RP lub doprowadzenie do katastrofy komunikacyjnej.
Kary w przypadku młodocianych
Takie pojęcie znajdziemy w Kodeksie karnym, ale i w Kodeksie pracy. Tu skupimy się na pierwszym z tych dokumentów. W art. 115 § 10. młodocianym określony jest sprawca, który w chwili popełnienia czynu zabronionego nie ukończył 21 lat, natomiast w czasie orzekania w pierwszej instancji – 24 lat. Młodocianymi mogą być więc osoby pełnoletnie. Ze względów wychowawczych mogą oni liczyć na łagodniejszy wymiar kary lub na dłuższy okres próby (w przypadku kar w zawieszeniu). Wobec młodocianych przestępców zastosować można także nadzór kuratorski.